طبق ویرایش پنجم مبحث دهم، تضمین کیفیت یا QA و کنترل کیفیت یا QC نقش مهمی در اجرا و نظارت بر سازه‌های فولادی دارند. براساس مبحث دهم، طبق نقشه‌ها و مدارك فنی، تضمین کیفیت (QA) همۀ عملیات اجرایی مربوط به وظایف پیمانکار بر عهدة نمایندة کارفرما یا مقام قانونی مسئول است.
تفاوت اصلی بین QA (تضمین کیفیت – Quality Assurance) و QC (کنترل کیفیت – Quality Control) در رویکرد و هدف آن‌هاست. در ادامه، تفاوت‌ها را به‌صورت دقیق و قابل درک توضیح می‌دهم:
تضمین کیفیت (QA – Quality Assurance) چیست؟
فرآیندی سیستماتیک برای پیشگیری از بروز خطا در مراحل طراحی، تولید یا توسعه محصول. تمرکز QA بر فرآیندها و استانداردهاست.
هدف:
پیشگیری از بروز اشکال، ارتقای فرآیندها، اطمینان از اینکه همه چیز طبق برنامه و استاندارد پیش می‌رود.
مثال‌ها:
– نوشتن چک‌لیست‌های بررسی استاندارد
– مستندسازی فرآیندها
– آموزش پرسنل برای رعایت رویه‌ها
– انجام ممیزی داخلی کیفیت
چه زمانی انجام می‌شود؟
در طول فرآیند تولید یا توسعه (قبل از تولید نهایی).
کنترل کیفیت (QC – Quality Control) چیست؟
فرآیندی برای شناسایی و اصلاح خطاها در محصولات نهایی. تمرکز QC روی خروجی یا محصول نهایی است.
هدف:
یافتن خطاها و نقص‌ها در محصول و اطمینان از اینکه محصول مطابق با مشخصات فنی و کیفی تولید شده است.
مثال‌ها:
تست کردن محصولات نهایی
بازرسی‌های فیزیکی یا آزمایشگاهی
اندازه‌گیری مشخصات محصول
ریجکت کردن محصولات معیوب
چه زمانی انجام می‌شود؟
پس از تولید یا در مراحل پایانی، هنگام تحویل یا بعد از اتمام کار.
بنابراین:
تضمین کیفیت به عنوان QA شناخته می‌شود و بر جلوگیری از نقص تمرکز دارد. تضمین کیفیت تضمین می‌کند که رویکردها، تکنیک‌ها، روش‌ها و فرآیندهای طراحی شده برای پروژه‌ها به درستی اجرا می‌شوند.
– کنترل کیفیت به عنوان QC شناخته می‌شود و بر شناسایی یک نقص تمرکز می‌کند. QC تضمین می‌کند که رویکردها، تکنیک‌ها، روش‌ها و فرآیندهای طراحی شده در پروژه به درستی دنبال می‌شوند. فعالیت‌های QC نظارت و بررسی می‌کنند که محصولات تحویلی پروژه با استانداردهای کیفیت تعریف شده مطابقت دارند.
– QA بر جلوگیری از نقص تمرکز دارد در حالی که QC بر شناسایی نقص تمرکز دارد.
– در QA، فرآیندهایی برای فرار از نقص برنامه ریزی شده است. QC با کشف عیوب و اصلاح آنها در حین ساخت محصول موافقت می‌کند.
-QA ضعف را تشخیص می‌دهد.QC عیوب را تشخیص می‌دهد.
-QA فرآیند گرا است. QC محصول گرا است.
-QA یک سیستم پیشگیری از شکست است. QC یک سیستم تشخیص خرابی است.